Mes’ele ‘Başika’ değil; başka

Selahaddin E. Çakırgil - Star

Irak Meclisi, 3 Ekim günü aldığı bir kararla, Türkiye’nin Musul civarındaki BaÅŸika bölgesinde bulunan 600 kiÅŸilik askerî birliÄŸinin derhal buradan çıkmasını istedi. Bu konuyu, birkaç ay önce de, Irak Dışbakanı Ä°brahîm Caferî dile getirmiÅŸti. Åžimdi de, BaÅŸbakan Haydar Ä°badî’nin aÄŸzından dile geliyor ve aksi halde, Türkiye’yle savaşılabileceÄŸi bile ifade ediliyor. Ardından da, BM.  Güvenlik Konseyi’ne baÅŸvurarak, ‘Türkiye’nin askerlerini BaÅŸika’dan çekmesi yönünde karar alması’nı istedi. ‘Hasdi Åža’bî’ isimli ve Ä°ran güçleri eliyle  eÄŸitildiÄŸi gizlenmeyen ‘Irak halk gönüllüleri’ güçleri de ‘Türkiye’yle savaÅŸabileceklerini’ açıklıyorlar.

***

Önce, konunun tarihî arka-planına kısaca gözatmakta fayda var.

Irak, 400 yıla yakın süre hâkimiyetinde yaÅŸadığı Osmanlı’nın I. Dünya Savaşı’nda tarih sahnesinden safdışı edilmesiyle sahneye çıkarıldı.

Önce, direkt ingilizlerin elinde kaldı. Osmanlı’nın Mekke Emiri Åžerif Huseyn, o savaşın başında, kendisine, ‘Umman Denizi’nden, Hind Okyanusu’dan Atlas Okyanusu’na kadar uzanacak kocamaaan bir Arab Ä°mparatorluÄŸu’ va’deden ingiliz emperyalizminin oltasına takılmıştı.

Ama, ingilizler savaÅŸ sonunda, Åžerif Huseyn’i Kıbrıs- Larnaka’ya sürdüler. Ama, ihanetini yine de; iki oÄŸlundan Abdullah’ı, sınırlarını yeni çizdikleri Ãœrdün Ã¼lkesinin başına; diÄŸer oÄŸlu Faysal’ı da Irak diye oluÅŸturulan yeni ülkenin başına melik/ kral olarak kondurarak, ödüllendirdiler.. (Ama, Temmuz-1958’de, Saray’ın en güvendiÄŸi generallerden A. Kerîm Kaasım’ın kanlı ihtilaliyle, krallık ailesi bütünüyle yok edildi.)

***

Gen. A. Kerîm Kaasım da, Åžubat 1963’deki bir ihtilalle, bombardıman edilen Saray’ın yıkıntılarından çıkarılıp, TV ekranları önündeki birkaç dakikalık sorgulamayla kurÅŸuna dizildi.

Gen. A. Selam ve A. Rahman Ârif  kardeÅŸlerin 5 yıllık ılımlı yönetimleri, 1968’de Saddam Huseyn’in dayısı Gen. Hasan el’Bekr’in kanlı darbesiyle sona erdi. Gerçekte ise, Irak’ın yeni lideri olarak sahneye Saddam Ã§Ä±kıyordu ve bu durum, 35 sene sürdü.

Saddam’ın ve Baas yönetiminin korkunç diktatörlüğü, 1980-88 arasında 8 yıl süren Ä°ran- Irak Savaşı ve sonra, Saddam’ın Kuveyt’in iÅŸgali ve daha sonra da 1991 Baharı’ndaki Amerika / Irak Savaşı’yla kan ve ateÅŸ deryasında yüzerken, 2003 Baharı’ndaki 2. Irak- Amerika Savaşı, Irak’ın iÅŸgali ve Saddam’ın idâmıyla noktalandı.

***

Irak, artık tam bir iÅŸgal yönetimindeydi. Ä°ranlı liderlerden Refsencanî’nin açıkladığı üzere, ‘Irak’ın yeni anayasasının hazırlanmasında Amerika’yla Ä°ran iÅŸbirliÄŸi yaptı’. Irak’da Genel Vali konumlu en üst Amerikalı yetkili Paul Cremer, ‘Irak’ın ÅŸeriat anayasası benim imzamla geçerli oluyor’ derken, ironi Ã¶tesinde bir acı gerçeÄŸi dile getiriyordu.

Amerikan iÅŸgaliyle Irak’ın kuzeyinde Bölgesel Kürdistan Yönetimi oluÅŸturuldu. Kuzey Irak’daki Kandil Dağı da, PKK’ya, Türkiye’ye saldırma Ã¼ssü olarak bırakıldı.

Arkasından, Mâlikî ve Ä°badî hükûmetleri, Ä°ran’ın açık etkisiyle, tek mezhebi hâkim kılma projesini öyle bir taassubla uyguladılar ki, DAÄ°Åž’i ortaya çıkaran etkenlerden birisi de bu idi. Irak’ın 2. büyük ÅŸehri Musul, dört yıldır, DAÄ°Åž’in elinde, diÄŸer bazı ÅŸehirlerle birlikte..

***

Åžimdi Musul’un DAÄ°Åž elinden kurtarılması  planlanıyor, Amerika ve Rusya’nın başını çektiÄŸi 10’dan fazla ülkenin binlerce askeri eliyle.. Ama Musul’un halkı, BaÄŸdad’daki merkezî hükûmet’in mezhebçi siyasetinin Musul’da da tekrarlanacağı korkusu içinde ve öyle bir kurtarılmayı istemiyor.

Bu açıdan, Türkiye’nin BaÅŸika’daki 600 kiÅŸilik askerî birliÄŸini, -ki, DAÄ°Åž’e karşı mahallî güçleri eÄŸitmek için BaÄŸdad’ın isteÄŸiyle oraya gönderilmiÅŸti-, kendileri için bir güven kaynağı olarak görüyor. Ve BaÄŸdad Hükûmeti, onca yabancı askerî birliklerden sadece Türkiye’ninkinden rahatsız.. Ama, kendi toprağı olan Kandil’den Türkiye’ye yapılan saldırılardan, deÄŸil!

Türkiye’nin BaÅŸika’daki birliÄŸini kendileri için tehlike olarak görenler ise, BaÄŸdad’daki kukla hükûmeti yönlendiren devlet/ler.. Bunların kimler olduÄŸu da açık ve mes’ele, baÅŸka...